Hướng dẫn Ngài Mahāsi cho người mới: Nghệ thuật quán chiếu thực tại.

Lúc những hành giả sơ cơ làm quen với thiền định, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Làm sao để đảm bảo việc hành trì đi đúng lộ trình?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài không trả lời bằng những khái niệm cao siêu, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.

Dưới góc nhìn của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Thiền là học cách thấy rõ. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.

Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được sử dụng làm neo điểm chính vì nó luôn có mặt và cực kỳ dễ ghi nhận. Nếu thiền sinh duy trì sự hay biết về “phồng và xẹp” một cách đều đặn, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Lúc tâm rời khỏi bụng, hãy đơn giản ghi nhận “nghĩ” và quay lại vị trí cũ. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.

Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài nhấn mạnh rằng điều quan trọng không phải là thời gian ngồi thiền bao lâu, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.

Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới nằm ở việc không khu biệt sự tu tập trong tư thế tọa thiền. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Thậm chí trong các hoạt động đời thường như ăn uống, làm việc nhà hay giao tiếp, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Thông qua đó, hành giả sẽ phát triển được khả năng sống tỉnh thức giữa nhịp sống hằng ngày.

Khi thực hành đúng theo lời dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự more info nhận diện một quy luật trọng yếu: tất cả các pháp đều mang tính chất sinh và diệt. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Điều này giúp làm suy yếu sự bám chấp và những phản xạ tâm lý cố hữu.

Dành cho các hành giả mới, đạo lộ mà Ngài Mahasi cho người mới vạch ra là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Không cần tin vội, không cần mong cầu kết quả nhanh. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.